Πρέπει οι παλαιότεροι μαθητές να κάθονται από τα αριστερά προς τα δεξιά στην γραμμή ή το αντίθετο; Σε κάποιες παραδοσιακές σχολές στην Ιαπωνία συνηθίζεται οι παλαιότεροι μαθητές να στέκονται από τα αριστερά προς τα δεξιά κοιτάζοντας την kamiza ενώ σε άλλες από τα δεξιά προς τα αριστερά. Γιατί όμως γίνεται αυτό; Υπάρχει σωστός και λάθος τρόπος;
Για να απαντήσουμε σε αυτές τις ερωτήσεις, θα πρέπει να εξερευνήσουμε λίγο την αρχαία ιαπωνική κουλτούρα και την κληρονομιά της η οποία έχει επηρεάσει τον τρόπο ζωής στην Ιαπωνία.
Στην αρχαία λοιπόν ιαπωνική κουλτούρα, στην εποχή των σαμουράι, θεωρούσαν την αριστερή πλευρά ως ανώτερη. Στον Μεσαίωνα, υπήρχαν δυο πρωθυπουργοί που υπηρετούσαν τον αυτοκράτορα, ο πρωθυπουργός εξ αριστερών και ο πρωθυπουργός εκ δεξιών όπως ήταν οι τίτλοι τους. Βάσει λοιπόν της ιαπωνικής κουλτούρας, ο πρωθυπουργός εξ αριστερών ήταν ιεραρχικά ανώτερος. Η Ιαπωνία, μέχρι και την μεταρρύθμιση Μεϊτζί, βρισκόταν υπό φεουδαρχικό καθεστώς και διατηρούσε όλες τις πτυχές της παράδοσης της. Αυτό άλλαξε σχεδόν εκατό χρόνια πριν, όταν η ιαπωνική κοινωνία ήρθε σε επαφή με τη δυτική κουλτούρα. Όταν λοιπόν η Ιαπωνία άνοιξε τις πόρτες της στον δυτικό πολιτισμό, αναπόφευκτα υιοθέτησε και κάποια κομμάτια της δυτικής “ετικέτας” και κουλτούρας, όπως τον ρουχισμό και τον κατάλληλο τρόπο να κάθεται κανείς.
Έτσι παρατηρούμε ότι στο πορτραίτο του αυτοκρατορικού ζεύγους του 122ου αυτοκράτορα (1852 – 1912), εκείνος βρίσκεται στην δεξιά πλευρά της φωτογραφίας που σημαίνει ότι είναι στα αριστερά της αυτοκράτειρας. Στα τέλη του 19ου αιώνα, διατηρούσαν ακόμα την παράδοση της θέσης, όμως όταν ο εγγονός του τότε αυτοκράτορα, Hirohito Showa, (1901 – 1989) ανέλαβε το αξίωμα στις αρχές του 20ου αιώνα οι θέσεις μεταξύ του αυτοκρατορικού ζεύγους άλλαξαν. Αυτό έγινε πιθανότατα όταν οι αυτοκρατορικοί σύμβουλοι ανέφεραν ότι οι δυτικοί μονάρχες υιοθετούν αυτές τις θέσεις.
Παρ’ όλα αυτά, η σωστή θέση στην Ιαπωνία είναι πολύ σημαντική, οπότε η αλλαγή έγινε πρώτα στο αυτοκρατορικό ζεύγος. Καθώς οι Ιάπωνες ακολουθούν το παράδειγμα τους, πολλοί έκαναν το ίδιο, εκτός από κάποιους ασκούμενους στις πολεμικές τέχνες. Για έναν σαμουράι, η αριστερή πλευρά είναι πιο ασφαλής καθώς είναι πιο εύκολο να τραβήξει σπαθί και να επιτεθεί σε κάποιον που βρίσκεται στη δεξιά πλευρά του. Βάσει αυτού, η αριστερή πλευρά έχει πλεονέκτημα και άρα μπορεί να χαρακτηριστεί ως ανώτερη ή καλύτερη.
Μια ακόμα συνήθεια που προέρχεται από τους σαμουράι είναι η πλευρά του δρόμου στην οποία συνήθως περπατούν οι περισσότεροι Ιάπωνες. Ναι, σωστά μαντεύετε: είναι η αριστερή πλευρά! Αυτό συμβαίνει σε όποια πόλη ή χωριό κι αν βρεθείτε και το ίδιο ισχύει και για την πλευρά κατεύθυνσης στην οποία οδηγούν. Οι σαμουράι ευθύνονται και για αυτήν την επιλογή!
Όταν οι σαμουράι περπατούσαν στον δρόμο, είχαν τα δύο τους σπαθιά στην αριστερή τους πλευρά και καθώς κρατούσαν την λαβή ελαφρώς προς τα μέσα, το πίσω μέρος εξείχε προς τα έξω. Οι δρόμοι, ειδικά στην φεουδαρχική Ιαπωνία, ήταν πολύ στενοί και καθώς περπατούσαν, αν τα σπαθιά τους ακουμπούσαν έναν άλλο σαμουράι τότε θα ξεκινούσε μια μάχη μέχρι θανάτου διότι τα σπαθιά τους θεωρούνταν πιο σημαντικά κι από την ίδια τους την ζωή. Αν ένας έμπορος ή αγρότης χτυπούσε κατά λάθος τα σπαθιά, τότε επιτρεπόταν στον σαμουράι να του πάρει την ζωή. Έτσι, και προκειμένου να μειωθούν αυτά τα περιστατικά, περπατούσαν στην αριστερή πλευρά του δρόμου. Αυτός ο άγραφος κανόνας έχει εντυπωθεί στο DNA του ιαπωνικού λαού και ακολουθείται μέχρι και σήμερα.
Βλέποντας λοιπόν αυτά τα κομμάτια της ιαπωνικής κουλτούρας, μπορούμε να πούμε ότι ο παραδοσιακός τρόπος να στεκόμαστε στη seiza πριν και στο τέλος του μαθήματος είναι από τα αριστερά προς τα δεξιά, κατά σειρά παλαιότητας, όμως αυτό δεν είναι κανόνας που ακολουθείται στην εποχή μας παρά μόνο από κάποια dojo της Ιαπωνίας όπου οι επικεφαλής δάσκαλοι τηρούν την αρχαία ιαπωνική παράδοση. Σε σχολές της Δύσης δεν υπάρχει σωστό και λάθος, παρά μόνο αν κάποιος θέλει να πάει τόσο πίσω στην ιαπωνική παράδοση. Το σίγουρο είναι ότι αν κάποιος θέλει να επισκεφτεί κάποιο dojo στην Ιαπωνία για να παρακολουθήσει μαθήματα της τέχνης του εκεί, καλό θα ήταν να ξέρει την ετικέτα που ακολουθεί η σχολή εκεί για την αποφυγή παρεξηγήσεων!