Το seppuku, επίσης γνωστό και ως harakiri, είναι μια μορφή τελετουργικής αυτοκτονίας που πραγματοποιούνταν από τους samurai και τους daimyo της Ιαπωνίας. Συχνά περιλάμβανε μια τομή στην κοιλιά με ένα μικρό σπαθί, το οποίο πιστεύεται ότι απελευθέρωνε αμέσως το πνεύμα του samurai στη μετά θάνατον ζωή. Σε πολλές περιπτώσεις, ένας φίλος ή ένας υπηρέτης χρησίμευε ως βοηθός και αποκεφάλιζε τελετουργικά τους samurai για να τους γλυτώσει από τον τρομερό πόνο της τομής στην κοιλιά.
Η λέξη “seppuku” προέρχεται από τις λέξεις setsu, που σημαίνει “να κοπεί”, και fuku που σημαίνει “κοιλιά”.
Ο βοηθός έπρεπε να είναι πολύ επιδέξιος με το σπαθί του για να επιτύχει τον τέλειο αποκεφαλισμό, γνωστό ως kaishaku, ή “αγκαλιασμένο κεφάλι”. Το τέχνασμα ήταν να αφήσει ένα μικρό κομμάτι δέρματος συνδεδεμένο στο μπροστινό μέρος του λαιμού, έτσι ώστε το κεφάλι να πέσει μπροστά και να μοιάζει σαν να πέφτει στην αγκαλιά του νεκρού.
Οι samurai πραγματοποιούσαν seppuku για διάφορους λόγους, σύμφωνα με το bushido, τον κώδικα συμπεριφοράς του samurai. Τα κίνητρα θα μπορούσαν να περιλαμβάνουν προσωπική ντροπή λόγω δειλίας στη μάχη, ντροπή για μια ανέντιμη πράξη ή απώλεια εμπιστοσύνης από ένα daimyo. Συχνά οι samurai που γνώριζαν την ήττα αλλά δεν πέθαιναν σε μάχη, μπορούσαν να αυτοκτονήσουν για να ξανακερδίσουν την τιμή τους.
Το seppuku ήταν μια σημαντική πράξη όχι μόνο για τη φήμη του ίδιου του σαμουράι, αλλά και για την τιμή και τη θέση ολόκληρης της οικογένειάς του στην κοινωνία. Μερικές φορές, ιδιαίτερα κατά τη διάρκεια του σογκουνάτου Tokugawa, το seppuku χρησιμοποιήθηκε και ως δικαστική ποινή.
Ο daimyo μπορούσε να διατάξει τους samurai του να αυτοκτονήσουν για πραγματικές ή θεωρούμενες παραβάσεις. Ομοίως, ο shogun μπορούσε να ζητήσει από ένα daimyo να διαπράξει seppuku. Θεωρούνταν πολύ λιγότερο ντροπιαστικό να διαπράξει κάποιος seppuku παρά να τον εκτελέσουν, η τυπική μοίρα των καταδικασθέντων από τα χαμηλότερα κοινωνικά στρώματα.
Η πιο κοινή μορφή seppuku ήταν απλά μια ενιαία οριζόντια τομή.
Μόλις γινόταν η τομή, ο βοηθός αποκεφάλιζε τον αυτόχειρα. Μια πιο οδυνηρή εκδοχή, που ονομαζόταν jumonji giri, αφορούσε τόσο την οριζόντια όσο και την κατακόρυφη τομή. Όποιος διέπραττε jumonji giri έπρεπε να περιμένει στωικά να πεθάνει από αιμορραγία, αντί να τον αποτελειώσει ο βοηθός. Είναι ένας από τους πιο επώδυνους τρόπους για να πεθάνει κάποιος.
Τα seppuku στο πεδίο της μάχης ήταν συνήθως γρήγορη υποθέση. Ο ατιμασμένος ή ηττημένος σαμουράι απλά χρησιμοποιούσε το κοντό σπαθί του ή το μαχαίρι για να ξεκοιλιάσει τον εαυτό του και στη συνέχεια κάποιος άλλος τον αποκεφάλιζε. Διάσημοι σαμουράι που διέπραξαν seppuku στο πεδίο της μάχης ήταν ο Minamoto no Yoshitsune, κατά τη διάρκεια του πολέμου Genpei (πέθανε το 1189), ο Oda Nobunaga (το 1582) στο τέλος της περιόδου Sengoku και ίσως ο Saigo Takamori, επίσης γνωστός ως ο τελευταίος samurai (1877).
Τα προγραμματισμένα seppuku, από την άλλη πλευρά, είχαν ένα πιο λεπτομερές τελετουργικό και μπορεί να οφείλονταν είτε σε δικαστική ποινή είτε σε επιλογή του ίδιου του samurai. Ο samurai έτρωγε ένα τελευταίο γεύμα, έκανε μπάνιο, ντυνόταν προσεκτικά και καθόταν πάνω στο ύφασμα που θα πέθαινε. Εκεί έγραφε ένα ποίημα θανάτου. Τέλος, άνοιγε το πάνω μέρος του κιμονό του, σήκωνε το μαχαίρι και κάρφωνε τον εαυτό του στην κοιλιά. Μερικές φορές, αλλά όχι πάντα, ένας βοηθός ολοκλήρωνε τη διαδικασία με ένα σπαθί. Είναι ενδιαφέρον ότι τα τελετουργικά seppuku εκτελούνταν συνήθως μπροστά σε θεατές, οι οποίοι έβλεπαν τις τελευταίες στιγμές του samurai.
Μεταξύ των samurai που πραγματοποίησαν τελετουργικό seppuku ήταν ο στρατηγός Akashi Gidayu κατά τη διάρκεια του Sengoku (1582) και σαράντα έξι από τους 47 Ronin, το 1703. Ένα ιδιαίτερα τρομακτικό παράδειγμα από τον εικοστό αιώνα ήταν η αυτοκτονία του ναύαρχου Takijiro Onishi στο τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Πρόκειται για τον ιθύνοντα νου πίσω από τις επιθέσεις καμικάζι στα συμμαχικά πλοία. Αποτυπώνοντας την ενοχή που ένιωσε για την αποστολή 4.000 νέων Ιαπώνων στο θάνατό τους, ο Onishi διέπραξε seppuku χωρίς βοηθό. Χρειάστηκε περισσότερο από 15 ώρες για να πεθάνει από αιμορραγία. Το seppuku δεν αφορούσε μόνο τους άντρες όμως.
Οι γυναίκες της τάξης των samurai συχνά διέπρατταν seppuku, αν οι σύζυγοι τους τύχαινε να πεθάνουν στη μάχη ή αναγκάζονταν να αυτοκτονήσουν. Μπορεί επίσης να αυτοκτονούσαν αν το κάστρο τους πολιορκούνταν και ήταν έτοιμο να πέσει, ώστε να αποφευχθεί ο βιασμός τους.Για να αποφευχθεί μια κακή στάση του σώματος μετά το θάνατο, οι γυναίκες έπρεπε πρώτα να δέσουν τα πόδια τους με ένα μεταξωτό ύφασμα. Κάποιες έκανα τομή στην κοιλιά τους, όπως έκανε ένας άνδρας samurai, ενώ άλλες χρησιμοποιούσαν μια λεπίδα για να κόψουν τις φλέβες του λαιμού τους. Στο τέλος του πολέμου Boshin, μόνο από την οικογένεια Saigo είκοσι δύο γυναίκες προτίμησαν να διαπράξουν seppuku παρά να παραδοθούν.