Στην ερώτηση, “Τί είναι το jiu jitsu;”, το πιο πιθανό είναι να μην λάβεις την ίδια απάντηση από όσους και να ρωτήσεις. Πολλοί θα σου πουν ότι είναι το βραζιλιάνικο σύστημα που δημιουργήθηκε από την οικογένεια Gracie, ενώ άλλοι θα πουν ότι από αυτό προήλθαν το judo και το aikido. Μια ακόμα πιθανή απάντηση είναι ότι το jiu jitsu είναι η παλαιότερη πολεμική τέχνη στην ιστορία. Κατά κάποιο τρόπο, όλες αυτές οι εκδοχές είναι αληθινές και δείχνουν πόσο αποσπασματική είναι η ιστορία του. Το ιαπωνικό jujutsu είναι μια πολεμική τέχνη που ανέπτυξαν οι σαμουράι και εξελίχθηκε μέσα στους αιώνες σε πολλά στυλ και σχολές. Ας δούμε όπως περιληπτικά την ιστορία του.
Ιστορία του Jiu Jitsu: Προέλευση
Για να καταλάβουμε την ιστορία του jiu jitsu θα πρέπει αρχικά να αναζητήσουμε τα πρώτα στοιχεία δημιουργίας του, για τα οποία υπάρχουν πολλές διαφωνίες. Αναφέρονται θρύλοι για δυο μεγάλους Ιάπωνες πολεμιστές οι οποίοι μονομαχούσαν μέχρι ο ένας να υποκύψει και ο άλλος να αναδειχθεί νικητής. Επίσης υπάρχουν διαφωνίες σχετικά με το αν το jiu jitsu έχει επιρροές από το κινέζικο kung fu. Παρόλο που η ακριβής προέλευση της τέχνης αυτής παραμένει αβέβαιη, το jiu jitsu κάνει την πρώτη του εμφάνιση στη φεουδαρχική Ιαπωνία και πιο συγκεκριμένα στις τάξεις των σαμουράι, όπου και βλέπουμε την τέχνη του jiu jitsu ως οργανωμένο σύστημα.
Η αδιάκοπη βία στις έντονες πολεμικές συγκρούσεις μεταξύ των φατριών κατά την περίοδο Sengoku, ήταν ο λόγος που οι νεαροί πολεμιστές, οι bushi, εκπαιδεύονταν ακατάπαυστα στις πολεμικές τέχνες. Οι τεχνικές του jiu jitsu γεννήθηκαν από την ανάγκη ύπαρξης ενός τρόπου αντιμετώπισης του εχθρού στην περίπτωση που ο σαμουράι έχανε τα όπλα του. Όμως, λόγω των περιστάσεων στο πεδίο της μάχης, τα χτυπήματα ήταν περιορισμένα καθώς οι αντίπαλοι φορούσαν βαριά πανοπλία.
Αντ’ αυτού, οι ρίψεις, οι πνιγμοί και οι εξαρθρώσεις ήταν στις άμεσες προτεραιότητες για την ακινητοποίηση του αντιπάλου. Το πρόσθετο βάρος λόγω της πανοπλίας, σήμαινε πως μια ρίψη μπορεί να γινόταν ιδιαίτερα καταστροφική και οι στρεβλώσεις χρησιμοποιούνταν για την εξάρθρωση και το σπάσιμο των άκρων. Έτσι, ο όρος “jiu jitsu” μπορεί να μεταφραστεί σε γενικές γραμμές ως “ήπια” ή “ευγενής τέχνη” καθώς η λογική της βασίζεται στην ανακατεύθυνση της ορμής του αντιπάλου για την αποτελεσματική αντιμετώπιση του, χρησιμοποιώντας τεχνική και τη μηχανική του σώματος και όχι ωμή δύναμη.
Ιστορία του Jiu Jitsu: Εξέλιξη
Μετά την άνοδο του σογκουνάτου Tokugawa, η μάχη με πανοπλίες σιγά σιγά ατόνησε. Το jiu jitsu έπρεπε να προσαρμοστεί έτσι ώστε να ενσωματωθεί στην ειρηνική καθημερινότητα της Ιαπωνίας, μια κατάσταση η οποία ανέδειξε τους ronin, τους σαμουράι δίχως αφέντη. Χάρη σε αυτήν την αλλαγή της κοινωνικής τους κατάστασης και την έλλειψη πανοπλίας, προστέθηκαν στην τέχνη τα χτυπήματα και οι τεχνικές αφοπλισμού. Αυτό γίνεται περισσότερο εμφανές σε συστήματα όπως το daito-ryu aiki jiu-jitsu, όπου πολλές φορές η “απάντηση” σε τεχνικές σχετικές με πιασίματα χεριών προέρχονται από την ανάγκη να ελευθερωθεί το χέρι των σαμουράι που κραδαίνει το όπλο.
Με την εξάπλωση της τάξης των σαμουράι, ορισμένες σχολές ξεκίνησαν να διδάσκουν παραλλαγές του jiu jitsu. Αυτή η πρακτική συνεχίστηκε μέχρι τον 19ο αιώνα με κάποιες από αυτές να δίνουν βάση στα χτυπήματα και σε πιο επιθετική κίνηση, ενώ άλλες στο σπάσιμο της ισορροπίας και τις ρίψεις.
Σε αυτό το σημείο η τάξη των σαμουράι είχε αρχίσει να σβήνει και μετά την αποτυχημένη επανάσταση Satsuma, απομακρύνθηκαν εντελώς από την κοινωνία της Ιαπωνίας. Το αποτέλεσμα ήταν το jiu jiutsu να αρχίσει να φθίνει και , χωρίς όμως να επηρεάσει πολύ τους αγώνες με γυμνά χέρια, που έφερναν αντιμέτωπους ασκούμενους από διαφορετικές σχολές. Πολύ συχνά αυτοί οι αγώνες λόγω έλλειψης τυπικών κανόνων είχαν ως αποτέλεσμα σοβαρούς τραυματισμούς ή ακόμα και τον θάνατο.
Εκείνη την εποχή, δυο συγκεκριμένοι άντρες άρχισαν να προπονούνται στο jiu jitsu. Ο ένας ήταν ο Jigoro Kano, ιδρυτής του σύγχρονου judo και ο άλλος ήταν ο Morihei Ueshiba, ο δημιουργός του aikido. Οι δυο τους εκπαιδεύτηκαν σε διάφορες σχολές jiu jitsu και προσάρμοσαν αυτά που έμαθαν στις δικές τους φιλοσοφικές ιδέες. Ο Kano ήταν εκπρόσωπος του tenjin shinyo-ryu και του kito ryu, ενώ ο Ueshiba εξασκούσε το daito-ryu aiki ju-jitsu.
Έδωσαν και οι δύο έμφαση στη συνένωση των φιλοσοφικών ιδεών με τη μαχητική τεχνική του jiu jitsu, ενώ και οι δύο επίσης αφαίρεσαν τα χτυπήματα από το στυλ που δημιούργησε ο καθένας, είτε επειδή τα θεωρούσαν πολύ επικίνδυνα είτε επειδή ήταν αντίθετα στη φιλοσοφική ηθική της τέχνης τους. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα ένα ασφαλέστερο είδος προπόνησης, σε σχέση με τους βίαιους και ενίοτε θανατηφόρους αγώνες του παρελθόντος, αφήνοντας το παραδοσιακό jiu jitsu στην αφάνεια, μόνο με λίγες ενεργές σχολές.
Ιστορία του Jiu Jitsu: Σήμερα
Κατά τη διάρκεια του 20ου αιώνα, αναπτύχθηκαν νέα συστήματα jiu jitsu, που έγιναν γνωστά ως gendai jitsu. Πολλά από αυτά ήταν σχολές δυτικών ή οργανώσεις που δημιουργήθηκαν από μαθητές που είχαν εξασκηθεί στην Ιαπωνία. Όλοι συνέχισαν την εξάσκηση στο jujutsu ενώ αρκετοί προσάρμοσαν τις τεχνικές για να ταιριάζουν στο σημερινό, πιο σύγχρονο πλαίσιο.
Παρόλα αυτά, παρατηρείται μια σταθερή αύξηση δημοτικότητας των παραδοσιακών ryu της Ιαπωνίας καθώς πολλοί ασκούμενοι θέλουν να γνωρίσουν τις ρίζες της τέχνης τους. Το jiu jitsu συνεχίζει να εξελίσσεται για να ανταποκριθεί στις ανάγκες του σύγχρονου κόσμου και γίνεται όλο ένα και πιο δημοφιλές με την εμφάνιση συστημάτων όπως το brazilian jiu jitsu. Mε τον τρόπο αυτό, αυτό το πανάρχαιο σύστημα αυτοάμυνας εξακολουθεί να υπάρχει και παρά τις πολλές διαφορετικές προσεγγίσεις θα είναι πάντοτε γνωστή ως η ευγενής τέχνη.