Tai chi

Το T‘ai-chi (Mανδαρινικά: tàijí 太極, ως συντομευμένη εκδοχή του tàijí quán 太極拳, που στην κυριολεξία σημαίνει “Ανώτατη, απόλυτη πυγμαχία”) είναι μια κινέζικη πολεμική τέχνη στην οποία μπορεί κανείς να εξασκείται και για λόγους αυτοάμυνας αλλά και για τα οφέλη που προσφέρει στην υγεία. Παρόλο που αρχικά σχεδιάστηκε ως πολεμική τέχνη, τυπικά μπορεί κανείς να το ακολουθήσει για πολλούς άλλους λόγους: ανταγωνιστική εκδοχή πυγμαχίας υπό τη μορφή ώθησης με τα χέρια (tui shou), διαγωνισμοί επίδειξης αλλά και επίτευξη μεγαλύτερης μακροβιότητας. Το αποτέλεσμα είναι ότι υπάρχουν πολλές μορφές εκπαίδευσης, τόσο παραδοσιακές όσο και σύγχρονες, οι οποίες αντιστοιχούν στους στόχους που αναφέρθηκαν, εστιάζοντας κάθε φορά σε κάτι διαφορετικό. Ορισμένες μορφές εξάσκησης στο t‘ai-chi ch‘üan είναι ιδιαίτερα γνωστές επειδή οι ασκούμενοι κινούνται με σχετικά αργές κινήσεις.

Στην εποχή μας, το t‘ai-chi ch‘üan έχει εξαπλωθεί σε παγκόσμιο επίπεδο. Τα περισσότερα σύγχρονα στυλ t‘ai-chi ch‘üan έχουν αναπτυχθεί χάρη σε τουλάχιστον μία από τις πέντε παραδοσιακές σχολές: Chen, Yang, Wu (Hao), Wu και Sun, οι οποίες με τη σειρά τους εντοπίζουν τις ιστορικές τους ρίζες στο χωριό Chen.

Η εκπαίδευση στο t‘ai-chi ch‘üan περιλαμβάνει πέντε στοιχεία: taolu (ασκήσεις με ένα χέρι και όπλα), neigong και qigong (αναπνοές, ασκήσεις κίνησης και συνείδησης και διαλογισμός), tuishou (ασκήσεις απόκρισης) και sanshou (τεχνικές αυτοάμυνας). Παρόλο που πολλοί θεωρούν ότι το t‘ai-chi ch‘üan χαρακτηρίζεται από τις αργές του κινήσεις, πολλά στυλ t‘ai-chi, συμπεριλαμβανομένων και των τριών δημοφιλέστερων – Yang, Wu και Chen –  έχουν δευτερεύουσες κινήσεις που ακολουθούν ταχύτερο ρυθμό. Ορισμένες παραδοσιακές σχολές t‘ai-chi διδάσκουν ασκήσεις που απαιτούν δύο ασκούμενους και είναι γνωστές ως tui shou (ωθήσεις χεριών) αλλά και εφαρμογές μάχης των στάσεων των διαφορετικών μορφών (taolu).

Στην Κίνα, το t‘ai-chi ch‘üan ανήκει στην κατηγορία Wudang των κινέζικων πολεμικών τεχνών, δηλαδή στις τέχνες που εφαρμόζονται χάρη σε εσωτερική δύναμη. Παρόλο που ο όρος Wudang υπονοεί ότι οι τέχνες αυτές προήλθαν από τα Όρη Wudang, χρησιμοποιείται απλώς για να διακρίνει τις ικανότητες, τις θεωρίες και εφαρμογές των neijia (εσωτερικές τέχνες) από αυτές της κατηγορίας των Shaolin γνωστές και ως στυλ waijia (έντονο ή εξωτερικό).

Από την πρώτη στιγμή που, στις αρχές του 20ου αι, χάρη στα οφέλη που προσφέρει στην υγεία, διευρύνθηκε η προώθηση του t‘ai-chi ch‘üan από τους Yang Shaohou, Yang Chengfu, Wu Chien-ch‘üan και Sun Lutang, πλέον έχει αποκτήσει ένα παγκόσμιο κοινό, που συχνά ενδιαφέρεται λίγο ή και καθόλου για τη μαχητική εκπαίδευση αλλά εστιάζει στα οφέλη που αυτό έχει στην υγεία. Ιατρικές μελέτες σχετικά με το t‘ai-chi υποστηρίζουν την αποτελεσματικότητά του ως εναλλακτική μορφή άσκησης και μορφή θεραπευτικής πολεμικής τέχνης. Αναφέρεται ότι όταν το μυαλό εστιάζει αποκλειστικά στις κινήσεις των ασκήσεων τότε επέρχεται μια κατάσταση διανοητικής ηρεμίας και διαύγειας. Σε ορισμένες παραδοσιακές σχολές, πέρα από τα γενικά οφέλη για την υγεία και τη διαχείριση του άγχους που αποδίδονται στην ενασχόληση με το t‘ai-chi ch‘üan, οι προχωρημένοι μαθητές διδάσκονται και ορισμένες πτυχές της παραδοσιακής κινέζικης ιατρικής.

Ορισμένες άλλες μορφές πολεμικών τεχνών απαιτούν από τους μαθητές να φορούν κάποιου είδους στολή, κατά τη διάρκεια της άσκησης. Οι σχολές t‘ai-chi ch‘üan σε γενικές γραμμές δεν ζητούν κάποια συγκεκριμένη στολή, αλλά τόσο οι παραδοσιακοί όσο και οι σύγχρονοι δάσκαλοι τάσσονται συχνά υπέρ των ανάλαφρων και άνετων ρούχων και των ίσιων υποδημάτων.

Οι τεχνικές του t‘ai-chi ch‘üan που αφορούν το σώμα, περιγράφονται στα “κλασικά αναγνώσματα του T‘ai-chi”, ένα σύνολο γραπτών κειμένων από παραδοσιακούς Δασκάλους, ως ασκήσεις που χαρακτηρίζονται από τη χρήση του μηχανικού πλεονεκτήματος των κλειδώσεων, που βασίζεται στον συντονισμό και τη χαλάρωση, παρά στη μυική ένταση προκειμένου να εξουδετερώσει ή να ξεκινήσει κανείς μια επίθεση, ή και να υποκύψει σε αυτήν. Η αργή και επαναλαμβανόμενη δουλειά που ενυπάρχει στη διαδικασία εκμάθησης του τρόπου με τον οποίο παράγεται σιγά σιγά αυτό το μηχανικό πλεονέκτημα που σταδιακά αυξάνεται σημαντικά, ανοίγει την εσωτερική κυκλοφορία (αναπνοή, θερμοκρασία, σώματος, αίμα, λέμφος, περίσταλση, κλπ.).

Η μελέτη του t‘ai-chi ch‘üan περιλαμβάνει κυρίως τρεις πτυχές:

Υγεία: Ένα μη υγιές άτομο ή άτομο το οποίο μπορεί να νοιώθει κάποια άλλη δυσφορία ενδέχεται να δυσκολευτεί να μπει με ηρεμία σε κατάσταση διαλογισμού ή να χρησιμοποιήσει το t‘ai-chi ch‘üan ως πολεμική τέχνη. Έτσι, η εκπαίδευση σε επίπεδο υγείας που προσφέρει το t‘ai-chi ch‘üan επικεντρώνεται στην ανακούφιση των επιπτώσεων του άγχους στο σώμα και το μυαλό. Για όσους εστιάζουν στη μαχητική εφαρμογή του t‘ai-chi ch‘üan, η καλή φυσική κατάσταση αποτελεί ένα σημαντικό βήμα προς την αποτελεσματική αυτοάμυνα.

Διαλογισμός: Η εστίαση και η ηρεμία που καλλιεργούνται από τη διαλογιστική πτυχή του t‘ai-chi ch‘üan θεωρούνται απαραίτητες για τη διατήρηση της βέλτιστης δυνατής υγείας (με την έννοια της ανακούφισης από το άγχος και της διατήρησης της ομοιόστασης) ενώ αποτελεί εφαρμογή της μορφής αυτής ως ήπιας πολεμικής τέχνης.

Πολεμική τέχνη: Η δυνατότητα να χρησιμοποιεί κανείς το t‘ai-chi ch‘üan ως μορφή αυτοάμυνας στη μάχη αποτελεί τη δοκιμασία μέσω της οποίας οι μαθητές κατανοούν την τέχνη. Το t‘ai-chi ch‘üan είναι η μελέτη της κατάλληλης αλλαγής ως απάντηση σε εξωτερικές δυνάμεις, η μελέτη του να υποκύπτει κανείς και να “παραμένει” σε μια εισερχόμενη επίθεση αντί να προσπαθεί να την αντιμετωπίσει με δύναμη αντίθετης φοράς. Η χρήση του t‘ai-chi ch‘üan ως πολεμικής τέχνης αποτελεί μεγάλη πρόκληση και απαιτεί εκτεταμένη εκπαίδευση σε αυτό.